Bronckhorst zoekt oplossing voor verminderde rijksbijdragen en toename kosten zorg
Het rijk zet een streep door de huidige manier van financieren van gemeenten waardoor gemeenten vanaf 2026 minder geld krijgen. Wellicht heb je hierover gelezen en de term ravijnjaar voorbij horen komen. Dit geldt ook voor onze gemeente. De ontwikkelingen hebben gevolgen voor de begroting, want het grootste deel van onze inkomsten komt uit het gemeentefonds van het rijk. Ook al besloot de rijksoverheid onlangs alsnog extra bijdragen voor gemeenten beschikbaar te stellen, het lost de tekorten helaas maar voor een deel op. We zijn in het voorjaar geconfronteerd met een miljoenentekort in de zorg en er zijn andere ontwikkelingen. Denk aan kostenstijgingen (zoals prijsstijgingen van onderhoud en projecten die we uitvoeren in de openbare ruimte en CAO-stijgingen) en uitdagingen om woningbouw en klimaatadaptatie te versnellen en de leefbaarheid op pijl te houden. We moeten keuzes maken die we niet willen maken, want we willen inwoners niet in de kou laten staan. Maar we komen financieel wel meer in de knel. Dat is een dilemma. Vorig jaar maakten we al een aantal keuzes om verwachte tekorten op te vangen. Er is echter meer nodig. Dit kan ertoe leiden dat we bepaalde taken of geplande projecten straks misschien niet meer kunnen uitvoeren of op een soberder manier. We onderzoeken voor de perspectiefnota nu opties voor de korte termijn. Ook schetsen we hierin de lange termijn situatie en hoe we daar mee aan de slag willen om financieel gezond te blijven in de toekomst.
Wethouder Antoon Peppelman van financiën: “We gaan er vooralsnog vanuit dat we in Bronckhorst vanaf 2026 jaarlijks een paar miljoen moeten bezuinigen. Op een totale begroting van ruim € 115 miljoen is dat fors. Des te meer omdat zo’n 80% van de begroting min of meer ‘vastligt’ met taken en gelden daarvoor van het rijk. Hier kunnen we niets aan wijzigen. Van dit deel moeten bijvoorbeeld de zorg voor jeugd en ondersteuning van ouderen van betaald worden, maar ook andere wettelijke taken zoals het onderhouden van de wegen en groen, openbare orde en veiligheid en de uitgifte van o.a. de paspoorten en rijbewijzen.”
Een gemeente kan aan drie knoppen draaien. Bezuinigingen zoeken in het kleine deel van de begroting dat niet vastligt, zorgen voor meer inkomsten en het inzetten van een deel van de algemene reserve. Dit laatste kan zo nu en dan, maar is geen structurele oplossing. Het spaargeld raakt een keer op.
Zorgtekort
Wethouder Peppelman: “We dachten met de vorig jaar genomen maatregelen redelijk goed op koers te zijn, maar met name het zorgtekort (3,8 miljoen euro) dat we nu zien, betekent dat er meer nodig is. Dit tekort komt door de hoge kosten voor jeugdzorg, die bovendien steeds stijgen. Enkele voorbeelden. Jeugdzorg gaat voor een deel om complexe problemen. Een intensief traject voor 1 jongere kost al snel 2 ton in euro’s. De kosten voor een jongere in een zorginstelling stegen van 8 ton naar 1,5 miljoen euro. Ook 24 uurs zorg aan huis voor jongeren en gezinnen die op een wachtlijst staan voor opname betekent al gauw een kostenpost van enkele tonnen per jaar. Gemeenten hebben ook maar heel weinig grip op deze kosten. De verwijzing voor zorg gebeurt door andere partijen. Wij betalen alleen de rekening. De kosten komen ook pas aan het eind van een traject in beeld. Door alleen al een kleine toename van het aantal complexe zorgtrajecten kunnen de kosten flink oplopen. Dat bleek nu bij ons. Dit is overigens een probleem in heel het land.”
De wethouder vervolgt: “Verder hebben we te maken met sporthallen in Hengelo, Vorden en Zelhem die opgeknapt en/of vervangen moeten worden en scholen (Zelhem en Halle) die aan vervanging toe zijn. Daar wil je liever ook niet op korten. Uitstel van dergelijke trajecten levert ook hogere kosten op. Ieder bouwproject dat je op de lange baan schuift wordt duurder. Dat weet je. Een andere optie die je bekijkt, omdat daar veel kosten mee gepaard gaan, is de kwaliteit van de openbare ruimte en onze wegen. Je kunt ervoor kiezen dat heel goed te doen of ietsje minder. Maar op bijvoorbeeld openbare orde en veiligheid en onze dienstverlening lever je liever niet in. Bij woningbouw zetten we steeds meer in op het kostendekkend ontwikkelen van projecten. Maar we willen ook voldoende betaalbare woningen bieden en dat is soms ingewikkeld. Ook de gemeentelijke belastingen (OZB, toeristen- en forensenbelasting) zijn een optie die we onderzoeken.”
B en w komen eind mei met de perspectiefnota naar buiten. De gemeenteraad beslist naar verwachting in juni over de voorstellen.