Voorstellen b en w om verantwoord ambitieus verminderde rijksbijdragen en toegenomen zorgkosten op te vangen
Met de jaarrekening 2024 leggen burgemeester en wethouders verantwoording af aan de raad over de inkomsten en uitgaven van de gemeente in het afgelopen jaar. De jaarrekening gaat over een bedrag van € 117 miljoen en sluit af met een tekort van 824.000 euro. In de perspectiefnota zetten b en w de lijnen uit voor de begroting over 2026, die later dit jaar volgt.
Hierin stellen zij financiële keuzes en prioriteiten voor, die nodig zijn omdat het rijk vanaf 2027 een streep zet door de huidige manier van financieren van gemeenten en vanaf 2026 al verschillende kortingen doorvoert. Dit betekent dat alle gemeenten, ook wij, te maken hebben met een verminderde rijksbijdrage, het grootste deel van onze inkomsten. Daarnaast zagen we in het voorjaar een enorme stijging (3,8 miljoen euro) in de zorgkosten en er zijn andere ontwikkelingen. Denk aan kostenstijgingen, zoals prijsstijgingen van onderhoud en projecten die we uitvoeren in de openbare ruimte en CAO-stijgingen, en uitdagingen om woningbouw en klimaatadaptatie te versnellen en de leefbaarheid op pijl te houden.
Wethouder Antoon Peppelman van financiën: “We moeten keuzes maken die we niet willen maken, want we willen inwoners niet in de kou laten staan. Dat is een dilemma. Het rijk kwam ons onlangs nog wel iets tegemoet, maar helaas niet genoeg en slechts tijdelijk. Als we blijven doen wat we deden, komen we financieel in de knel. Vorig jaar maakten we al keuzes om verwachte tekorten op te vangen. Er is echter meer nodig. We moesten een oplossing zoeken voor een tekort van ca. 2,2 miljoen euro in 2026 en dit tekort loopt de komende jaren nog flink op. Maar we willen ook een aantal geplande en in onze ogen belangrijke en noodzakelijke investeringen doorzetten. In de perspectiefnota staan de plannen voor de korte termijn en we schetsen de lange termijn situatie (wat t/m 2029 nodig is). We willen dit najaar onderzoeken hoe we ook in de toekomst financieel gezond blijven.”
B en w bespreken de jaarrekening en perspectiefnota naar verwachting op 19 en 26 juni met de raad, die erover beslist.
Perspectiefnota: investeren en bezuinigen
In 2023 stelden we onze huidige Investeringsagenda vast als kader voor 42 miljoen euro aan investeringen op het gebied van onderwijs, sport(accommodaties), leefbaarheid en bedrijventerreinen. Voor onder andere de scholen in Halle en Zelhem en de projecten uit vitale kernen. Hiermee geven b en w invulling aan hun coalitieafspraken, zoals in het Lente Akkoord extra kracht bijgezet door de nieuwe coalitie van CDA, PvdA, VVD en D66, én is Bronckhorst straks klaar voor de toekomst.
Wethouder Peppelman: “Het is onze ambitie om Bronckhorst vitaal te houden. Dat willen we bereiken door slim te investeren. De investeringen uit de Investeringsagenda zijn nodig en voorkomen grotere problemen in de toekomst. Het staat buiten kijf dat de oude scholen nieuwbouw nodig hebben en voor een gezonde leefstijl van onze inwoners toekomstbestendige sportaccommodaties onmisbaar zijn. Doordat de raad daarvoor de reserveringen heeft gedaan, kunnen we deze ambities in onze ogen nog steeds verantwoord realiseren. Het gaat dan bijvoorbeeld om het bouwen van de nieuwe scholen in Halle en Zelhem en het opknappen van de sporthallen in Hengelo, Vorden en Zelhem of het herinrichten van de Smidstraat/Magnoliastraat in Zelhem.”
Met de keuzes in de perspectiefnota willen b en w dit voortzetten en stellen ze voor andere uitgaven te verminderen en inkomsten te verhogen om de tekorten op te vangen. Een gemeente kan op 3 manieren geld besparen. We kunnen minder doen, we kunnen projecten later uitvoeren of meer geld binnenhalen. Zo’n 80% van de begroting ligt min of meer ‘vast’ met wettelijke taken. Hier kan een gemeente niets aan wijzigen. Van dit deel moeten onder meer de zorg voor jeugd en ondersteuning van ouderen van betaald worden, maar ook andere wettelijke taken zoals het onderhouden van de wegen en groen, openbare orde en veiligheid en de uitgifte van bijvoorbeeld paspoorten en rijbewijzen. De structurele bezuinigingen komen uit het kleine deel van de begroting dat niet vastligt.
De wethouder: “We stellen onder andere voor om jaarlijks minder geld uit te geven aan het kappen en herplanten van bomen, de mantelzorgwaardering, het aantal stembureaus en dorpsenergieplannen. Verder willen we meer inkomsten halen door de toeristenbelasting met 25% en de OZB met 2% te verhogen. Ook stellen we voor 1,6 miljoen euro van de Algemene reserve in te zetten voor een sluitende perspectiefnota voor 2026. Dit laatste kan, maar is geen structurele oplossing. Spaargeld kun je maar één keer inzetten. Voor de periode vanaf 2027 moeten we ingrijpender keuzes maken in onze ambities voor een sluitende begroting in de toekomst. Deze keuzes laten wij aan de nieuwe gemeenteraad, omdat in maart 2026 de gemeenteraadsverkiezingen zijn, maar we bereiden ons al wel voor.”
Tekort op zorgkosten
De kosten van de zorg blijven de komende tijd onzeker. Gemeenten hebben weinig grip op deze kosten, die bovendien steeds stijgen. De verwijzing voor zorg gebeurt deels door andere partijen. Wij betalen in veel gevallen alleen de rekening. De kosten komen in sommige gevallen ook pas aan het eind van een traject in beeld. We zien dat niet zozeer de vraag meer toeneemt, maar wel dat de zorgvraag zwaarder is. Dit leidt tot de inzet van duurdere hulp. Dat bleek nu bij ons, net zoals bij veel gemeenten in Nederland.
Jaarrekening
Het totale tekort van 824.000 euro op de jaarrekening komt vooral door de onverwacht hogere kosten van de zorg (jeugdzorg en Wmo). Het tekort dekken we grotendeels uit onze reserves. Daarnaast schoven we een aantal projecten en acties door, omdat de voorbereidingen meer tijd vragen. Zoals de herinrichting van de Hummeloseweg in Laag-Keppel en Smidstraat/Magnoliastraat in Zelhem en de realisatie van de opvanglocaties voor jonge vluchtelingen in Hengelo en Vorden.
Antoon Peppelman tot slot: “De gemeente is nu financieel gezond. Met structurele keuzes voor de toekomst willen we dat zo houden. Als de raad eind juni akkoord gaat met de perspectiefnota, werken we de voorstellen verder uit.”
