Wat betekent energieneutraliteit nou? Welke ontwikkelingen zijn er op het gebied van energie? Hoe kunt u zelf aan de slag? U vindt hier de antwoorden op deze en andere vragen.

Netcongestie

Wat is netcongestie?

Het elektriciteitsnet is op veel plekken overbelast. Dit noemen we ‘netcongestie’. Op verschillende plekken in Nederland heeft het net onvoldoende capaciteit om de elektriciteit te vervoeren. Netbeheerder TenneT werkt hieraan, maar door lange procedures voor locaties en vergunningen heeft dit veel tijd nodig. Als meer en meer mensen een warmtepomp of elektrische auto aanschaffen, lopen we het risico dat we het net overbelasten.

Welke gevolgen heeft overbelasting van het net?

Bij overbelasting van het net valt alle stroom tijdelijk uit. Dit heeft ernstige gevolgen, denk aan: het uitvallen van communicatie (geen internet, telefoons doen het niet meer), chaos op de weg (verkeerslichten vallen uit) en uitval van verwarming, liften, pinautomaten, kassa’s en ziekenhuizen. Bij teruglevering van stroom aan het net gaat de omvormer automatisch veilig uit als de spanning te hoog wordt. Op dat moment leveren het zonnepaneel echter niets op.

Wat merken we van netcongestie in Bronckhorst?

Door de netcongestie zijn nieuwe grootverbruik aansluitingen of verzwaringen niet mogelijk tot 2029. Aansluitingen tot 3x80 Ampère zijn nog wel mogelijk. Aanvragen voor grootverbruik van vóór november 2022 worden wel in behandeling genomen en als het netwerk van Liander het toelaat krijgen die een aansluiting. Dit betekent dat alle andere nieuwe initiatieven tot 2029 op slot zitten. Dit betekent dat nieuwe woonwijken, industrieterreinen, zonneparken of windparken tot dan niet worden aangesloten.  

Het netwerk staat onder druk doordat we allemaal meer stroom vragen voor bijvoorbeeld warmtepompen en elektrische auto’s.  Liander meet voortdurend en zoekt de grenzen op van wat wel mogelijk is. Bij overbelasting van het net valt alle stroom tijdelijk uit. Dit heeft ernstige gevolgen, denk aan: het uitvallen van communicatie (geen internet, telefoons doen het niet meer), chaos op de weg (verkeerslichten vallen uit) en uitval van verwarming, liften, pinautomaten en kassa’s. De verwachting van Liander is dat dit niet direct gebeurt, of langdurig. Maar het is alle hens aan dek. Woningeigenaren die een nieuwe stroomaansluiting nodig hebben of hun aansluiting willen verzwaren, krijgen die nog wel maar met een wachttijd van 1,5 jaar. Dit geldt ook voor postcoderoosprojecten. Bedrijven die een nieuwe of zwaardere aansluiting willen, bijvoorbeeld voor bedrijfsuitbreiding, staan tot 2029 in de wacht. 
 

Wat doet de gemeente aan netcongestie?

Het probleem van netcongestie ligt bij de netbeheerders. Wij kunnen als gemeente alleen de urgentie van uitbreiding aangeven, wat we ook doen.

Wat zijn mogelijke oplossingen voor netcongestie?

Allereerst: stroom die je niet verbruikt hoef je ook niet te vervoeren. Isoleren van je woning blijft dus enorm belangrijk als voorbereiding op de aanschaf van een warmtepomp. Daarnaast kijken netbeheerder, provincie en gemeenten samen naar mogelijkheden voor lokale opslag van energie (lokale batterijen of waterstof) en voor het spreiden van stroomverbruik over de dag om zo piekmomenten te voorkomen. Of door verbruik te stimuleren op momenten dat er veel aanbod is doordat het bijvoorbeeld lekker waait of de zon goed schijnt. Zogenaamde Lokale energiesystemen of Energiehubs zijn wellicht het antwoord op de knelpunten waar we op dit moment tegenaan lopen. Zij geven richting aan de manier waarop we in de toekomst naar energie moeten gaan kijken. In een slim energienet word je thuis beloond om op bepaalde momenten je warmtepomp aan te zetten en warm water te maken voor de boiler of je elektrische auto op te laden en op andere momenten juist niet. Toekomstige auto’s kunnen mogelijk zelfs als batterij dienen waarmee je op een goed moment terug kunt leveren aan het net. Zo kunnen we samen het net ontlasten.

Moet ik nu wel investeren in zonnepanelen of een warmtepomp?

Zeker, verduurzaming blijft altijd goed. Het gaat er om de pieken uit de belasting van het net te krijgen of de pieken van de opwek juist slim te gebruiken. We moeten dus kritisch kijken naar de momenten waarop we stroom gebruiken en leveren. Als we daar meer balans in kunnen krijgen gebruiken we de capaciteit van het net optimaal. Een mix van verschillende energiebronnen maakt ons onafhankelijker en balanceert ook het net. Als de zon niet schijnt waait het vaak en andersom.

Bronckhorst energieneutraal

Wat wil Bronckhorst bereiken?

De gemeente Bronckhorst heeft de ambitie om in 2030 energieneutraal te zijn. Dit betekent dat we net zoveel duurzame energie zelf opwekken als dat we in totaal aan energie verbruiken. Alle energie (voor stroom, warmte en beweging) wekken we dan op uit duurzame bronnen.

Deze energie-opgave vraagt om samen en daadkrachtig aan de slag te gaan. De Verrijkte Routekaart Energieneutraal Bronckhorst 2030 is hierbij onze basis voor lokale projecten.

Wat zijn de uitgangspunten op het gebied van energie?

We zetten in op het maximaal besparen van energie. De energie die we niet nodig hebben, hoeven we immers ook niet op te wekken. Daarnaast willen we alle geschikte daken optimaal gebruiken voor het opwekken van zonne-energie.

Voor de energievraag die overblijft, zetten we alle mogelijke duurzame bronnen in: uit de bodem, het water, biomassa, wind en de zon. Vanwege het unieke landschap staan we alleen zonnevelden van maximaal 2 MW (ongeveer 2 hectare) toe.

We kiezen er niet voor om meer op te wekken dan de eigen energievraag. Dit is het uitgangspunt uit de Routekaart Bronckhorst Energieneutraal 2030.

Wat is de Bronckhorster energiemix?

Om te helpen bij het zoeken naar een goede balans tussen het besparen en het opwekken van energie is voor Bronckhorst een energiemix opgesteld.

Hoe staat Bronckhorst ervoor in de energietransitie?

We hebben een energiedashboard(externe link) ontwikkeld dat laat zien waar Bronckhorst staat op weg naar ‘energieneutraal in 2030’. Het biedt op een eenvoudige manier direct inzicht in verschillende aspecten. Denk aan: duurzame opwek, verbruik en besparing, en mobiliteit.

De gemeente geeft het duurzame voorbeeld door zelf stappen te zetten naar een energieneutraal Bronckhorst. De gemeente is als organisatie gecertificeerd op niveau 3 van de CO2-prestatieladder. De CO2-prestatieladder helpt de gemeente bij het verkleinen van haar eigen CO2-voetafdruk.

Duurzame veranderingen

Wie gaat de energietransitie aan?

We moeten het samen doen. De energietransitie is een grote opgave en hangt samen met andere veranderingen, zoals landbouw, landschap, veranderende woonbehoefte, mobiliteit, leefbaarheid en meer. Het raakt daarom alle inwoners van Bronckhorst.

Samen ambities vertalen naar ‘gewoon doen’ vraagt lef en zorgvuldigheid. Participatie is van groot belang. Duurzame maatregelen moeten voor iedereen haalbaar en betaalbaar zijn, zodat ook iedereen echt mee kan doen.

Hoe worden inwoners, lokale ondernemers en organisaties betrokken?

De gemeente stelt in de Verrijkte Routekaart Bronckhorst Energieneutraal 2030 hoge eisen aan participatie en lokaal eigenaarschap. Het grote aantal energiecoöperaties in Bronckhorst speelt een cruciale rol in de uitvoering.

Als gemeente geven we zelf het goede voorbeeld, informeren, inspireren, faciliteren en stimuleren we. Het platform ‘Op Morgen’ bouwen we uit. We stimuleren de betrokkenheid van inwoners bij de energie-opgave (eventueel via een wijk-aanpak) en ondersteunen lokale energie-initiatieven pro-actief. Zie ook de Participatiehandreiking.

Wat betekent de warmtetransitie?

De routekaart zet in op besparing en de omslag naar duurzame energie. Het doel is ook uiteindelijk om te verwarmen zonder aardgas. In alle buurten en wijken, voor alle woningen en gebouwen, zal in de komende jaren deze overgang worden gemaakt.

In het Klimaatakkoord is opgenomen dat gemeenten in 2021 duidelijk moeten maken wanneer wijken volledig aardgasvrij worden en welke alternatieven mogelijk zijn. Met de Startnotitie – Bronckhorst aardgasvrij(externe link) zijn we gestart met de voorbereiding op deze Transitievisie Warmte.

Is ons energienet wel geschikt?

Het middenspanningsnet in Bronckhorst is fijnmazig en dun. Sommige gebieden hebben daarom een beperkte capaciteit voor teruglevering.(externe link)

Netbeheerder Liander lost de huidige problemen die zich voor doen zelf op én werkt samen met de regio aan de oplossing voor netproblemen. Liander heeft hiervoor innovatieve ideeën bedacht. In de Regionale Energiestrategie (RES) wordt langjarig vooruit gekeken, zodat er ook geïnvesteerd kan worden.

Wat is de rol van waterstof?

Waterstof is eigenlijk geen energiebron, maar een energiedrager. Dit komt erop neer dat extra inzet van bijvoorbeeld zonne- of windenergie nodig is om groene waterstof te maken.

Wij vinden het belangrijk dat alle technieken die bijdragen aan energieneutraliteit, onderzocht worden. Groene waterstof kan ingezet worden in de industrie (voor proceswarmte), bij (zwaar) transport en als vervanging van aardgas in de gebouwde omgeving.

Hernieuwbare energie

Hoe houden we in de energietransitie rekening met natuur en landschap?

De energie-opgave heeft impact op het landschap. We streven ernaar om de duurzame energieopwek zo in te passen dat functies en waarden van het landschap zoveel mogelijk behouden worden. We hebben aandacht voor natuur en biodiversiteit.

De Routekaart Bronckhorst Energieneutraal 2030 geeft de kaders aan waaraan initiatieven voor zonneparken moeten voldoen, op welke manier de samenleving wordt betrokken bij plannen en wat de ruimtelijke randvoorwaarden en procedures zijn. Zo staan we vanwege het unieke landschap alleen zonnevelden van maximaal 2 megawatt toe, bij voorkeur gecombineerd met de versterking van natuur.

Met het Bronckhorster beleidskader voor windenergie zijn de lokale spelregels voor windenergie vastgelegd. Spelregels zijn eisen aan de maximale tiphoogte van windmolens (150 meter), de afstand tot dorpen, lokaal eigenaarschap en maatwerk voor omwonenden van een eventueel windpark.

Heeft de gemeente concrete locaties op het oog?

Er zijn geen concrete locaties voor zonneparken aangewezen. In de Bronckhorster ruimtelijke afweging stellen we ruimtelijke en landschappelijke voorwaarden.

Met het Bronckhorster beleidskader voor windenergie is het gebied Eldrik aangewezen als eventueel toekomstig potentiegebied voor windenergie. Tot 2024 verleent Bronckhorst geen medewerking aan windinitiatieven. Alle andere gebieden in de gemeente zijn uitgesloten van windmolens met een as-hoogte groter dan 25 meter.

Zijn windmolens echt noodzakelijk?

Met maximale energiebesparing, inzet op alle duurzame bronnen en een volledige benutting van het potentiële dakoppervlak met zonnepanelen zijn we er in 2030 nog niet. We hebben ook windmolens nodig om onze opgave waar te maken. Naast 200 hectare aan kleine zonneparken is en blijft windenergie dus een noodzakelijk onderdeel van de toekomstige energiemix.

Daarnaast:

  • Is het van belang dat er uiteindelijk een gebalanceerde energiemix komt, met een goede verdeling van duurzame elektriciteit over het jaar en over de dag. Disbalans op het netwerk leidt tot hogere kosten en mogelijk tot instabiliteit.
  • Brengen kleinschalige en verspreid liggende zonneparken vanwege  netwerk, technologie en omvang extra kosten met zich mee. Ze zijn qua kosten en netwerkaansluiting minder voordeliger.
  • Vraagt alleen zon om meer investeringen in het energiesysteem. Omdat de  opwek van zonnestroom en de energievraag niet gelijk lopen, zullen meer investeringen in de netinfrastructuur gedaan moeten worden. Er is opslag nodig om de zonnestroom overdag op te slaan voor gebruik s ’nachts, maar ook seizoensopslag.
  • Vraagt het aardgasvrij maken van de gebouwde omgeving veel duurzame warmte en duurzame stroom. Zonnestroom levert relatief weinig op in de winter als er juist veel warmtevraag is.
  • Moet er voor opslag kostbare apparatuur worden geïnstalleerd. Daarnaast gaat bij opslag een aanzienlijk deel van de energie verloren.

Met een betere verhouding tussen de technieken zon en wind zetten we het elektriciteitsnet optimaler in, tegen lagere kosten. In deze situatie vullen de opwek van zonne-energie, op land en grote daken, en windenergie elkaar aan, en kunnen ze lokaal gecombineerd worden, bijvoorbeeld op één kabel.

Hoe staat Bronckhorst in de Regionale Energiestrategie?

Met de Routekaart Bronckhorst Energieneutraal 2030 is Bronckhorst aan de slag met de energie-opgave en de lokale opdracht om in 2030 energieneutraal te zijn. Bronckhorst werkt met de andere gemeenten in de Achterhoek, de provincie Gelderland, het waterschap Rijn en IJssel en netbeheerder Liander samen aan de Regionale Energiestrategie (RES).

De routekaart vormt de basis van onze bijdrage aan de Achterhoekse RES 1.0(externe link). Lokale uitgangspunten zijn leidend. De gemeentelijke besluitvorming rond windenergie wordt aangehouden.

Meer informatie vindt u op www.resachterhoek.nl(externe link). U kunt daar ook de Achterhoekse RES 1.0, een infographic en de beantwoording van vragen(externe link) downloaden.

Heeft zon-op-dak dan geen prioriteit?

Zeker, zon-op-dak heeft als eerste trap op de zonneladder in de Routekaart Bronckhorst Energieneutraal 2030 prioriteit en speelt een belangrijke rol in de landschappelijke inpassing van duurzame energie. We zetten maximaal in op het besparen van energie en het benutten van (bedrijfs)daken voor zonne-energie.

In de Achterhoekse RES 1.0(externe link) staat dat de regio 1,35 TWh aan duurzame energie met zon en wind wil opwekken in 2030. De mogelijkheden voor zon op het dak moeten hierbij maximaal worden benut. Hiermee kan ongeveer 0,35 TWh worden opgewekt.

Samen aan de slag

Hoe kan ik zelf aan de slag met verduurzaming?

Bezoek zeker de website www.op-morgen.nl(externe link). Op Morgen is een platform waar we onze krachten bundelen voor een beter klimaat. In Bronckhorst zijn al veel mooie initiatieven. Deze verhalen delen we met elkaar om samen in actie te komen voor de toekomst.

Bij praktische vragen is het Energieloket Achterhoek(externe link) hét aanspreekpunt. Het loket biedt technische en financiële ondersteuning, zoals een bezoek aan huis van een vrijwillige energiecoach of  een professionele adviseur en/of een maatwerkadvies voor uw woning.

De gemeente Bronckhorst stelt een Toekomstbestendig Wonen Lening(externe link) beschikbaar. Dit is een lening tegen een lage rente voor duurzaamheidsmaatregelen aan uw woning. Ook hierbij helpt het Energieloket Achterhoek u graag verder.

Milieucentraal heeft bespaartips voor thuis(externe link). U kunt zo ook energie besparen zonder dat u (enorm) hoeft te investeren. In het najaar van 2020 organiseren we een energiecampagne. We helpen woningeigenaren én huurders om direct energie te besparen.

Kan ik subsidie krijgen voor zonnepanelen?

Voor zonnepanelen is geen subsidie mogelijk. Wel biedt de gemeente Bronckhorst de Toekomstbestendig Wonen Lening(externe link) aan. Ook kunt u de btw op zonnepanelen terugvragen(externe link).

Voor het terugleveren van de stroom geldt een salderingsregeling. Salderen houdt in dat u de stroom die u aan het stroomnet levert, aan het eind van het jaar mag wegstrepen tegen de stroom die u van het net afneemt. Hiervoor geldt nu nog hetzelfde tarief als voor wat u zelf betaalt aan het energiebedrijf.

Op de Zonatlas(externe link) kunt u in één oogopslag zien of uw dak geschikt is voor het plaatsen van zonnepanelen en het opwekken van zonnestroom.

Is isoleren een goed idee?

Dat is altijd een goed idee, omdat u daardoor energie en kosten bespaart. Per 1 januari 2021 is de ‘Investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing’ (ISDE) uitgebreid. Op de website van het Energieloket Achterhoek staat hier meer informatie over.(externe link)

Op ons YouTube-kanaal(externe link) kunt u inspiratie opdoen. U vindt er mooie voorbeelden van inwoners die zelf al aan de slag zijn gegaan.

En wat kan ik als ondernemer doen?

Achterhoek Onderneemt Duurzaam (AOD)(externe link) helpt ondernemers in de Achterhoek om duurzamer te ondernemen en om energie te besparen. De gemeente en de provincie financieren de onafhankelijke energiescans.

Een onmisbare schakel in de energietransitie is het onderwijs. Ook met agrariërs, woningcorporaties, sportverenigingen en zorginstanties gaan we samen aan de slag.

Wat is de procedure om een initiatief voor duurzame opwek in te dienen?

We regelen participatie en lokaal eigendom goed, aan de voorkant van de procedure. De initiatiefnemer dient een initiatief in bij de Regiekamer Ruimtelijke Ordening. Een Regiekamer Energie sluit aan op deze regiekamer.

In de Regiekamers maken we een integrale en interdisciplinaire afweging. De Regiekamers geven een maatwerkadvies met - indien nodig - aanpassingen of aanvullende maatregelen en bieden ondersteuning. Dit maatwerkadvies is een bindende voorwaarde voor een eventuele ‘voorlopige go’.

De Regiekamers toetsen het ingediende projectplan (inclusief participatieplan) aan de randvoorwaarden en aan de invulling van het maatwerkadvies. Na een ‘voorlopige go’ legt het college samen met de initiatiefnemers in een overeenkomst vast welke inspanning zij moeten leveren.

Voor een vooroverleg kunt u contact met ons opnemen via het contactformulier (graag vermelden ter attentie van dhr. E Mol).

Bij onze buurgemeenten

Wat is de gemeente Doetinchem van plan op landgoed Keppel?

Het college van Doetinchem heeft op 27 oktober 2020 besloten in te stemmen met het in principe medewerking geven aan een initiatief voor een windpark in de omgeving ‘Barlhammerweg’. Dit initiatief past binnen het door de gemeente Doetinchem vastgestelde beleid ‘Duurzame Energieopwekking’. De initiatiefnemer (Landgoed Keppel) gaat de haalbaarheid van het initiatief nader onderzoeken en in gesprek met bewoners in de omgeving.

Over dit besluit heeft het college van Doetinchem omwonenden geïnformeerd per brief, onder wie ook inwoners van de gemeente Bronckhorst. Vanuit Bronckhorst is aan de gemeente Doetinchem verzocht om deze brief te versturen naar alle woningen in de gemeente Bronckhorst tot 2,3 km van het plangebied.

Afhankelijk van het verloop van de procedure kunnen er op het grondgebied van Doetinchem windmolens komen. De gemeente Bronckhorst heeft geen rol in deze afweging. De raad en het college van Doetinchem besluiten hier uiteindelijk over. Wel zullen we Doetinchem verzoeken om omwonenden uit Bronckhorst actief te blijven informeren en te betrekken.

Is er ook een initiatief van landgoed Keppel voor windmolens in Bronckhorst?

Het gaat om het grondgebied van de gemeente Doetinchem. Het college van Doetinchem heeft dan ook het besluit genomen in principe medewerking te geven. Landgoed Keppel heeft geen initiatief ingediend bij de gemeente Bronckhorst.

Waar kan ik als omwonende van het windinitiatief terecht met mijn vragen?

Wilt u meer informatie over dit proces? U kunt met vragen direct contact opnemen met de gemeente Doetinchem. Dit kunt u doen door te bellen (0314 37 73 77) of te mailen (j.janssen2@doetinchem.nl) naar de heer J. Janssen van de gemeente Doetinchem.

Welk proces organiseert de gemeente Doesburg voor haar afwegingskader?

Op 10 september 2020 is de gemeente Doesburg begonnen met een online startbijeenkomst om toe te werken naar een afwegingskader voor duurzame energie. Doesburg heeft een brief verstuurd aan de omwonenden van het Doesburgse buitengebied, ook aan inwoners van Bronckhorst (uit Drempt en rondom de gemeentegrens).

De gemeente Doesburg kiest voor één afwegingskader voor windmolens en zonnevelden waaraan toekomstige initiatieven getoetst worden. In dit afwegingskader wil Doesburg richtlijnen en regels opstellen en vastleggen.

In een proces wordt verkend hoe er gestuurd kan worden(externe link) op verstandige locatiekeuzes, een goede inpassing en participatie. Een werkgroep (met een vertegenwoordiging van Buurtschap Noord Oost, Drempt en het buitengebied van Steenderen en Rha) stelt een concept op. De gemeenteraad van Doesburg stelt het afwegingskader uiteindelijk vast.

Wat staat er in de concept RES van de Cleantech Regio?

Naast de Achterhoek, werken ook andere energieregio’s aan de Regionale Energiestrategie. De gemeente Zutphen en Brummen maken een RES met Apeldoorn, Epe, Heerde, Lochem en Voorst, waterschappen en de provincie Gelderland.

Op de RES-website van de Cleantech Regio(externe link) vindt u meer informatie. Op de pagina 'Wind bij buurgemeenten' ziet u wat er bij onze buurgemeenten speelt op het vlak van windenergie.